ترکمن صحرا | گشتی در طبیعت بکر سرزمین عشایر

در دل تاریخ ایران، در سده‌های هجده و نوزده، در امتداد مرزهای شرقی با آسیای مرکزی، قلمرو عشایر ترکمن، سرزمینی به نام ترکمن صحرا، می‌درخشید. این منطقه پهناور، خانه قبایل خودکفایی بود که سبک زندگی‌شان با طبیعت گره خورده بود. نویسندگان آن دوران، با نگاهی دقیق به سرزمین، در سفرنامه‌هایشان، رازهای نهفته‌ این صحرای سرسبز را ثبت کرده‌اند. اکنون منطقه‌ای که ترکمن صحرا مینامیم، جایی است که دشت‌های سرسبز به تپه‌های ماهور می‌رسند، دنیایی بکر و دست‌نخورده انتظار طبیعت‌گردان را می‌کشد. در این مقاله از مجله گردشگری فلای‌تودی با ما همراه باشید تا با این منطقه تماشایی آشنا شوید.

ترکمن‌ صحرا کجاست؟ | گشتی در سرزمین آفتاب

ترکمن‌صحرا یا دشت ترکمن، منطقه‌ای جغرافیایی در شمال شرقی ایران است که از لحاظ موقعیت جغرافیایی، از مغرب به دریای خزر و از شمال به جمهوری ترکمنستان محدود می‌شود. این منطقه با طولی حدود ۴۰۰ کیلومتر از غرب به شرق امتداد یافته و از مشرق به خراسان و منطقه نیمه‌خشک بجنورد و دره‌گز و از جنوب به کوهپایه‌های جنگلی البرز شمالی محدود می‌شود. این منطقه در شمال استان گلستان و بخش‌هایی از استان خراسان شمالی واقع شده است.

ترکمن‌صحرا، مقصدی رویایی برای طبیعت‌گردان و عاشقان فرهنگ و تاریخ است. این منطقه که از لحاظ آب و هوا، پوشش گیاهی، خاک و حیات وحش با دیگر نقاط شمال کشور متمایز است، تجربه‌ای منحصر به فرد از ایران را به شما ارائه می‌دهد.

تنوع آب و هوایی

ترکمن‌صحرا با گذر از اقلیم نیمه‌بیابانی در شرق تا جنگلی در غرب، طیف متنوعی از آب و هوا را به نمایش می‌گذارد. از گرمای دل‌چسب نواحی شرقی تا خنکی مطبوع مناطق غربی، هر گوشه‌ای از این سرزمین، تجربه‌ای متفاوت را برای شما رقم می‌زند.

پوشش گیاهی غنی

دشت‌های سرسبز ترکمن‌صحرا، مملو از گل‌های رنگارنگ و گیاهان دارویی، چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. تنوع گیاهی این منطقه، از جمله مراتع سرسبز، جنگل‌های انبوه و پوشش گیاهی خاص نواحی نیمه‌بیابانی، گویای گنجینه‌ای از طبیعت در این سرزمین است.

حیات وحش متنوع

در پهنه‌ ترکمن‌صحرا، از گرگ و روباه گرفته تا پرندگان مهاجر و شاهین‌های شکاری، حیات وحشی غنی و متنوع در جریان است. تماشای این موجودات در زیستگاه طبیعی‌شان، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای دوستداران حیات وحش خواهد بود.

ترکمن‌صحرا | سفری در میان دشت‌های سرسبز و شهرهای تاریخی

ترکمن‌صحرا، گوهری درخشان در شمال شرق ایران، پذیرای طبیعت‌گردان و عاشقان فرهنگ و تاریخ است. این منطقه که دربرگیرنده بخش‌هایی از استان‌های گلستان و خراسان شمالی است، از هر سو زیبایی‌های منحصر به فرد خود را به رخ می‌کشد. در شمال، همسایه ترکمنستان، در شرق، دروازه خراسان شمالی، در غرب، دریای خزر و در جنوب، دامنه‌های البرز این منطقه را دربر گرفته است.

شهرهای تاریخی مانند بندرترکمن با بازار سنتی و عمارت‌های قدیمی، گنبدکاووس با برج قابوس و بازار بزرگ، مراوه‌تپه با تپه‌های باستانی، آق‌قلا با امامزاده جعفر و موزه باستان‌شناسی و سیمین‌شهر با ساحل و اسکله، هر کدام داستان‌‌های بسیار خود را برای شما بازگو می‌کنند.

ترکمن صحرا روی نقشه گوگل

تاریخ ترکمن صحرا | گذری در تاریخ عشایر و سلطنت ها

سده‌های هجدهم و نوزدهم میلادی، دورانی پر آشوب در تاریخ ایران بود. با سقوط سلسله صفویه، قدرت دوباره به دست ایل‌ها و عشایر افتاد و ترکمن‌های ساکن در مرزهای شرقی، به نیرویی قدرتمند تبدیل شدند. ناگزیر، وقایع‌نگاران این دوره، توجه خود را به این مردمان و شیوه زندگی عشایری‌شان متمایل کردند و در نوشته‌های خود، گنجینه‌ای از اطلاعات را درباره فرهنگ و تاریخ این اقوام به یادگار گذاشتند.

اما این اسناد تاریخی، فراتر از شرح وقایع ایلیاتی هستند. نویسندگان این متون، به توصیف سرزمین، طبیعت و محیط زیست آن نیز می‌پردازند. در کتاب «عالم‌آرای نادری» اثر منشی نادرشاه افشار، شاهد برنامه‌ریزی او برای دگرگونی دشت‌های آسیای مرکزی با بازسازی «بند سلطانی» هستیم. «مروی» مورخ آن دوره، طرح نافرجام نادرشاه برای ساخت این سد، مهار طبیعت و جلوگیری از بلعیده شدن شهر توسط بیابان‌های ترکمن را تحسین می‌کند.

در دیگر متون، به حضور ایل‌های ترکمن در داخل مرزهای ایران، در امتداد رود گرگان اشاره می‌شود. شاید به همین دلیل است که به این منطقه ترکمن صحرا گفته می‌شود.

این اسناد تاریخی، دریچه‌ای به سوی دورانی گذشته می‌گشایند، دورانی که در آن، ترکمن‌صحرا تحت تاثیر تحرک ساکنان عشایری و جاه‌طلبی‌های پادشاهی ها شکل می‌گرفت. این سرزمین، شاهد رویدادهای متعددی بوده و رازهای ناگفته‌ای را در سینه خود جای داده است.

دیدنی های ترکمن صحرا | سفری به سرزمین شگفتی‌ها

در این بخش از مقاله، سفری به اعماق تاریخ، طبیعت و فرهنگ این سرزمین خواهیم داشت و با جزئیات بیشتری به تماشای دیدنی‌های آن خواهیم نشست.

دیدنی های طبیعی در ترکمن صحرا

ترکمن صحرا، سرزمینی پهناور و دیدنی در شمال ایران، با جاذبه‌های طبیعی بی‌نظیر، هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. دشت‌های سرسبز، تپه‌های ماهوری، جنگل‌های انبوه، آبشارهای خروشان، و سواحل زیبای دریای خزر، تنها بخشی از زیبایی‌های طبیعی این منطقه هستند. اگر به دنبال سفری خاطره‌انگیز در دل طبیعت هستید، ترکمن صحرا بهترین انتخاب برای شماست. با دیدنی‌های طبیعی ترکمن صحرا بیشتر آشنا شوید.

آبشار کبودوال | آبشار خزه ای

بلندترین آبشار خزه‌ای ایران، با ارتفاع ۴۷ متر و عرض ۲۰ متر، در دل جنگل‌های انبوه هیرکان واقع شده است. این آبشار که از دل صخره‌ای به پایین می‌ریزد، منظره‌ای کمیاب و هوا دل‌انگیز را به وجود آورده است. مسیر رسیدن به آبشار از میان جنگل می‌گذرد و در طول راه، شاهد درختان تنومند، گل‌های رنگارنگ و آواز پرندگان خواهید بود.

چشمه خضر دندان | چشمه شفابخش

در دامنه کوه‌های شمالی ترکمن صحرا، چشمه‌ای «شفابخش» به نام خضر دندان نهفته است. این چشمه که از دل صخره بیرون می‌جوشد، آبی گوارا و خنک دارد و به اعتقاد مردم، خواص درمانی بسیاری برای بیماری‌های مختلف دارد. در کنار این چشمه، طبیعتی بکر و سرسبز انتظار شما را می‌کشد.

تالاب اینچه برون | بزرگترین تالاب آب شور ایران

در جنوب غربی ترکمن صحرا، تالابی به نام «اینچه برون» واقع شده است. این تالاب که بزرگترین تالاب آب شور ایران است، زیستگاه پرندگان مهاجر و بومی از جمله فلامینگو، قو، پلیکان و اردک است. در این منطقه می‌توانید از قایق‌سواری در تالاب، تماشای پرندگان و لذت بردن از سکوت و آرامش طبیعت لذت ببرید.

هزار دره | گشت و گذار در تپه‌های ماهور

در ۵۰ کیلومتری شهر کلاله، منطقه‌ای منحصربه‌فرد به نام «هزار دره» قرار گرفته است. این منطقه که از تپه‌های ماهور و دره‌های متعدد تشکیل شده است، منظره‌ای چشم‌نواز و تماشایی را به وجود آورده است. قدم زدن در میان این تپه‌ها و دره‌ها، حس بودن در هزاران دنیای متفاوت را به شما می‌دهد. در این منطقه می‌توانید از صعود به تپه‌ها، عکاسی از مناظر و لذت بردن از نسیم خنک کوهستان لذت ببرید.

دیدنی های تاریخیترکمن صحرا

علاوه بر طبیعت بکر و مناظر چشم‌نواز، ترکمن صحرا گنجینه‌ای از تاریخ و تمدن را در خود جای داده است. این منطقه که در استان گلستان واقع شده، از دیرباز محل استقرار اقوام مختلف ایرانی و ترکمن بوده و آثار باستانی و بناهای تاریخی متعددی را در خود جای داده است.

مقبره خالد نبی | با چشم اندازی چشم نواز

بر فراز قله گوگجه داغ، در ارتفاع ۷۰۰ متری از سطح زمین، آرامگاهی مشهور به نام «مقبره خالد نبی» واقع شده است. این آرامگاه که به اعتقاد مردم، محل دفن یکی از پیامبران الهی است، از نظر معماری و قدمت تاریخی از اهمیت بالایی برخوردار است. برای رسیدن به این آرامگاه باید از میان کوه و کمر عبور کرد و در طول مسیر، شاهد مناظر چشم‌نواز منطقه خواهید بود.

گورستان مرموز | یادبود مردگان

در نزدیکی مقبره خالد نبی، گورستانی با سنگ‌هایی عجیب و غار وجود دارد که به «گورستان مرموز» معروف است. این سنگ‌ها که به شکل آدم و حیوان تراشیده شده‌اند، قدمتی نامعلوم دارند. برخی معتقدند این سنگ‌ها یادبودی از مردگان هستند و برخی دیگر بر این باورند که این پیکره‌های سنگی دشمنان خالد نبی بوده‌اند که گرفتار خشم خداوند شده و به شکل سنگ درآمده‌اند.

تپه‌های انوشیروان | از دوران نوسنگی

مجموعه‌ای از تپه‌های باستانی با قدمت چندین هزار ساله، که در نزدیکی شهر گنبدکاووس واقع شده است. این تپه‌ها که از دوران نوسنگی در نزدیکی شهر گنبدکاووس، تپه‌های انوشیروان، مجموعه‌ای از تپه‌های باستانی با قدمت چندین هزار ساله، رازهای دوران نوسنگی، مس و سنگ را در خود جای داده‌اند. این تپه‌ها که وسعتی حدود ۱۰۰ هکتار را شامل می‌شوند، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و کاوش‌های باستان‌شناسی در آنها، اطلاعات ارزشمندی از زندگی انسان در هزاران سال پیش را به دست داده است.

گام‌هایی در سرزمین طلای سبز | راهنمای سفر به ترکمن صحرا

راه‌های مختلفی برای رسیدن به ترکمن صحرا وجود دارد که می‌توانید با توجه به موقعیت مکانی خود، مناسب‌ترین مسیر را انتخاب کنید.

مسیر زمینی از تهران: اگر از تهران سفر خود را آغاز می‌کنید، می‌توانید از طریق جاده فیروزکوه به ساری بروید و سپس از شهرهای نکا، بهشهر، گلوگاه و نوکنده عبور کرده و به بندرگز برسید. بندر ترکمن در ۲۰ کیلومتری غرب بندر گز واقع شده است.

مسیر هوایی از تهران: فرودگاه گرگان و نکا، نزدیک‌ترین فرودگاه‌ها به ترکمن صحرا هستند که می‌توانید با پرواز به این شهرها، سفری هوایی را تجربه کنید.

مسیر ریلی از تهران: خط آهن تهران به گرگان، امکان سفر ریلی به این منطقه را نیز فراهم کرده است.

مسیر زمینی از شمال و شمال غرب: مسافران شمال و شمال غرب می‌توانند با استفاده از جاده اصلی گیلان و مازندران، خود را به استان گلستان برسانند و از آنجا به سمت ترکمن صحرا رهسپار شوند.

مسیر زمینی از شرق: برای کسانی که از شهرهای شرقی ایران قصد سفر به ترکمن صحرا را دارند، مسیرهای مختلفی وجود دارد. می‌توانید از طریق مشهد به قوچان و سپس کلاله بروید. یا از نیشابور به سبزوار و شاهرود رفته و از آنجا به آزادشهر و گرگان برسید.

بهترین زمان سفر به ترکمن صحرا

بهار، بین ماه‌های فروردین تا اردیبهشت، بهترین زمان برای سفر به ترکمن صحرا است. در این فصل، شاهد شکوفه‌ها و سرسبزی دشت‌ها خواهید بود و از هوای دل‌انگیز بهاری لذت خواهید برد. در نظر داشته باشید که ترکمن صحرا منطقه‌ای کوهستانی است و در پاییز و زمستان، هوا سرد می‌شود.

با توجه به فصل سفر و نوع اقامت، وسایل مورد نیاز خود را به همراه داشته باشید. لباس گرم، کفش مناسب پیاده‌روی، عینک آفتابی، کرم ضد آفتاب و… از جمله این لوازم هستند.

گزیده ای از اقامتگاه های ترکمن صحرا | از هتل های مدرن تا چادرهای سنتی

در این بخش، مروری بر گزینه‌های مختلف اقامت در ترکمن صحرا خواهیم داشت:

هتل ستاره بندر ترکمن

این هتل سه ستاره در سال ۱۳۹۹ افتتاح شده و با معماری شیک و ۳۰ واحد اقامتی، از جمله جدیدترین هتل‌های استان گلستان به شمار می‌رود. دسترسی آسان به دریای خزر، از مزایای هتل ستاره بندر ترکمن است.

مجتمع اقامتی وارنا گنبد کاووس

این مجتمع در سال ۱۴۰۱ به بهره‌برداری رسیده و با ۲۳ اتاق در ۳ طبقه، از جمله هتل‌های نوساز گنبد کاووس محسوب می‌شود. رستوران بزرگ، پارکینگ و اینترنت رایگان از جمله امکانات این مجتمع هستند.

در سرتاسر ترکمن صحرا، خانه‌های روستایی و بومی متعددی وجود دارند که می‌توانید با قیمتی مناسب در آنها اقامت کنید. این خانه‌ها که غالباً از مصالح طبیعی مانند چوب، نی و کاهگل ساخته شده‌اند، فضایی گرم و صمیمی را برای شما فراهم می‌کنند.

برای علاقه‌مندان به کمپینگ، فضایی مناسب با سرویس بهداشتی و پارکینگ در اطراف آرامگاه و گورستان خالد نبی تعبیه شده است. اقامت در این منطقه در فصل مناسب، تجربه‌ای خاطره‌انگیز خواهد بود.

ترکمن صحرا | مقصدی برای عاشقان تاریخ و طبیعت

ترکمن صحرا که دربرگیرنده بخش‌هایی از استان‌های گلستان و خراسان شمالی است، از هر سو زیبایی‌های منحصر به فردی دارد. در این مقاله به معرفی جاذبه‌های طبیعی و تاریخی ترکمن صحرا، مسیرهای رسیدن به این منطقه، بهترین زمان سفر، لوازم ضروری و گزینه‌های اقامتی پرداختیم.

طبیعت بکر و دست‌نخورده، تنوع آب و هوایی، پوشش گیاهی غنی و حیات وحش متنوع، باعث می‌شوند که این سفر تجربه‌ای متفاوت و خاطره‌انگیز خواهد بود. سفری به سرزمین طلای سبز و عشایر ایران، سفری به دل تاریخ و طبیعت.  شما تجربه رفتن به ترکمن صحرا را دارید؟ خوشحال می‌شویم با ما و خوانندگانمان به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول درباره ترکمن صحرا