نجف یکی از مهمترین و محبوب‌ترین شهرهای مذهبی جهان است و هر ساله هزار تن از شیعیان از جمله ایرانی‌ها که ارادتشان به خاندان اهل بیت شهرت دارد، برای بازدید از اماکن زیارتی نجف راهی این شهر می‌شوند. هر چند که بارگاه مطهر امام علی (ع) مهمترین بنای مذهبی نجف اشرف است، اما این شهر امکان زیارتی و مذهبی دیگری هم دارد و زائرینی که به آن سفر می‌کنند، زیارت این اماکن مقدس را از دست نمی‌دهند. برای آنکه با مهمترین مکان های زیارتی نجف آشنا شوید و سفر پرباری را تجربه کنید، تا انتهای این مطلب با مجله گردشگری فلای تودی همراه باشید.
معرفی شهر نجف
نجف اشرف، شهری در جنوب عراق و یکی از مهمترین شهرهای زیارتی شیعیان است. پیش از آنکه حضرت علی (ع) در این شهر به خاک سپرده شود، نجف شهری مسیحی‌نشین بود و از کاوش‌های باستان‌شناسی، صومعه‌هایی مسیحی کشف شده است. از این رو، تاریخ نجف مستقیما با رحلت علی ابن ابی طالب (ع) گره خورده و پس از کشف قبر مخفی ایشان بود که این شهر رونق پیدا کرد و به خانه بسیاری از علمای برجسته دینی جهان تشیع تبدیل شد.
نجف در نزدیکی کوفه و در دشتی مرتفع قرار دارد و به دلیل موقعیت جغرافیایی خود «نجف» نام گرفته است. در زبان عربی، به مکانی که آب به آن نمی‌رسد، نجف گفته می‌شود. این شهر در حال حاضر به‌اندازه ۹ کیلومتر از پل کوفه و ۸۵ کیلومتر از شهر کربلا فاصله دارد. همچنین، با توجه به اینکه نجف در منطقه‌ای کویری قرار گرفته است، آب‌وهوایی گرم و خشک دارد. در نتیجه، تابستان‌های بسیار گرم و زمستان‌های سرد و خشکی دارد و در این فصول از سال مسافران زیادی برای سفر به نجف برنامه‌ریزی نمی‌کنند.
در ادامه، بعضی از ضروری ترین اطلاعاتی که باید درباره نجف بدانید، ارائه شده است:
| زبان رسمی | عربی و کردی |
| واحد پول | دینار عراق |
| اختلاف ساعت با تهران | نیم ساعت عقب‌تر از تهران |
| نام فرودگاه | فرودگاه بین‌المللی نجف |
| کد کشور و شهر | به‌ترتیب ۰۰۹۶۴ و ۰۳۳ |
| شماره تلفن‌های اضطراری | پلیس: ۱۲۲۱۰۴ آمبولانس: ۱۲۲ آتش‌نشانی: ۱۲۲۱۱۵ |
حرم امام علی (ع)
بدون شک، حرم مطهر حضرت علی (ع)، مهمترین و اصلی‌ترین مکان زیارتی در نجف است و اغلب مسافران با هدف زیارت قبر امام اول شیعیان راهی نجف می‌شوند. بارگاه مطهر امام علی (ع) اولین بار به دست هارون‌الرشید خلیفه عباسی ساخته شد و پس از آن به دلیل احترام و علاقه فراوانی که ایرانی‌ها به خاندان اهل بیت داشته‌اند، در دوره‌های زمانی مختلف مانند صفویه، افشاریه و قاجاریه، توسعه پیدا کرده و به شکل امروزی آن در آمده است.
این بارگاه ملکوتی علاوه بر اینکه مهمترین بنای مذهبی نجف محسوب می‌شود، مجموعه‌ای از اماکن مذهبی مانند تکیه‌ها، مساجد، مزار علما و مواضع امامان و بزرگان را جای داده است. در ادامه، تعدادی از مهمترین این بناها معرفی شده‌اند:
مسجد الراس
مسجد الراس نیز از دیگر اماکن زیارتی نجف در حرم امام علی (ع) است. گفته می‌شود که این مسجد در دوره ایلخانی‌ها ساخته شده و دو روایت برای نام‌گذاری آن وجود دارد: بعضی عقیده دارند که چون این مسجد بالای سر حضرت علی قرار گرفته، الراس نامیده شده است؛ برخی دیگر نیز دفن سر مبارک امام حسین (ع) در این مسجد را علت نام‌گذاری آن دانسته‌اند.
مسجد عمران بن شاهین
این مسجد در شمال حرم امیر المومنین قرار دارد و فردی به‌نام «عمران ابن شاهین» آن را ساخته است. گفته می‌شود که اواسط قرن چهارم این فرد اختلافی با عضدالدوله دیلمی پیدا می‌کند و در پی آن، عمران نذر می‌کند که اگر این اختلاف رفع شود، رواقی در صحن بارگاه امام علی (ع) بسازد. این مسجد در حال حاضر سمت راست راهرو ورودی شیخ طوسی قرار است و بزرگانی مثل محمدباقر قمی و سید محمد کاظم یزدی در آن دفن شده‌اند.
مسجد الخضرا نجف
مسجد الخضرا، یکی از مساجد تاریخی و کهن شهر نجف محسوب می‌شود و طی سال‌ها، محلی برای تدریس و تعلیم حوزه علمیه بوده است. این مسجد که هم‌اکنون بخشی از حرم حضرت علی (ع) است، روزی محل تدریس آبت‌الله ابوالقاسم خویی بوده و پس از وفات نیز وی را در همین مسجد به خاک سپرده‌اند.
تکیه فرقه بکتاشیه
این تکیه در بخش غربی حرم حضرت علی قرار دارد. بسیاری از مورخان معتقدند که قدمت تکیه فرقه بکتاشیه به قرن هشتم هجری بازمی‌گردد و بنای آن در زمان حیات حاج بکتاش ساخته شده است.
حسینیه صحن شریف
این حسینیه در بخش شمالی حرم امیرالمومنین بنا شده و هدف از ساخت آن، فراهم‌کردن فضایی برای استراحت زائران بوده است. حسینیه صحن شریف که توسط یکی از خیرین نجف (سید محسن زینی) ساخته شده، تا زمان صدام مخروبه بود و پس از سقوط وی، به همت آیت‌الله سیستانی تحت بازسازی قرار گرفت.
قبرستان وادی السلام
قبرستان تاریخی و بزرگ وادی‌السلام از مهمترین آرامستان‌های مسلمانان جهان و اماکن زیارتی نجف است که همجواری آن با حرم مطهر امام علی (ع) ارزش و اهمیت آن را دو چندان کرده است. وادی‌السلام با داشتن بیش از هفت میلیون قبر از بزرگ‌ترین قبرستان‌های جهان به حساب می‌آید. از آنجایی که احادیث و روایات متعددی از امامان و پیامبران درمورد فضیلت زیارت این قبرستان آمده، اهمیت ویژه‌ای برای مسلمانان دارد. مزار حضرت صالح و هود، مقام امام زین‌العابدین، مقام حضرت صاحب‌الزمان، مقام امام صادق (ع) و امام سجاد (ع)، مقام محمد حنیفه و مقام حضرت رقیه در این آرامستان واقع شده‌اند.
مقام حضرت زین العابدین
در محله العماره نجف مسجدی قرار دارد که به مقام امام سجاد (ع) منسوب شده است. طبق روایت، هر وقت که ایشان برای زیارت قبر امیرالمومنین به نجف می‌رفتند، در این مکان به عبادت و رازونیاز می‌پرداختند. در این محل بعدها مسجدی ساخته شد که امروزه آن را به مقام حضرت زین العابدین می‌شناسند.
مسجد حنانه
مسجد حنانه که در مسیر نجف به سمت کوفه قرار دارد، یکی از مهمترین اماکن زیارتی شیعیان محسوب می‌شود. مسجد حنانه به ۲ دلیل نزد مسلمانان شهرت و اهمیت دارد: گفته می‌شود هنگامی که سرهای جدا شده از پیکر شهدای کربلا را از کوفه به سمت این شهر می‌بردند، سر مقدس امام حسین (ع) را در محل فعلی این مسجد روی زمین گذاشتند و در آن هنگام زمین ناله سر داده است. روایت دیگری نیز وجود دارد که هنگام تشییع پیکر مطهر حضرت علی (ع)، برای چند لحظه پیکر پاک و مطهر ایشان را در این محل بر زمین گذاشتند و در آن هنگام ناله و شیونی از زمین شنیده شد. بعدها در این مکان به یاد آن ناله‌ها، مسجدی بنا کردند و نام آن را حنانه گذاشتند.
مقبره ذى الکفل
مقبره ذی الکفل علاوه بر اینکه یکی از مهمترین اماکن زیارتی نجف است، از اماکن تاریخی مهم این شهر نیز محسوب می‌شود. در این مقبره، یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل (قوم یهود) به‌نام ذی‌الکفل دفن شده است و آرامگاه وی را در قلعه آجری کوچکی پیدا خواهید کرد. پشت آرامگاه ذی‌الکفل مسجدی وجود دارد که گفته می‌شود ۴ تن از حواریون و دختر همین پیامبر در آن دفن شده‌اند. این مقبره در کنار رود فرات و ۴۰ کیلومتری جاده نجف به حله قرار دارد.
آرامگاه شیخ طوسی
شیخ طوسی یکی از مهمترین فقهای جهان اسلام است و پایه‌گذاری حوزه علمیه نجف از مهمترین فعالیت‌های ایشان در نجف به‌شمار می‌آید. آرامگاه این شیخ در محل سکونت وی ساخته شده و بعد از مدتی به مسجد تبدیل شد. امروزه مسجد جامع شیخ طوسی از مساجد مشهور نجف محسوب می‌شود. از آنجایی که این مسجد در نزدیکی حرم مطهر امام علی (ع) قرار دارد، زائران به‌راحتی می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. آرامگاه محمد مهدی طباطبایی که وی را با نام بحرالعلوم می‌شناختند نیز در گوشه‌ای از این مسجد واقع شده است.
برج باستانی نمرود
برج باستانی نمرود از نظر تاریخی بیشتر از این جهت حائز اهمیت است گفته می‌شود ابراهیم پیامبر را از این برج به درون آتش انداخته‌اند. این برج از قدیمی ترین برج های دنیا به حساب می‌آید و با وجود آسیب‌دیدگی و فرسودگی، همچنان پابرجا است. این برج بر فراز تپه‌ای بالاتر از آبادی ذی‌الکفل قرار دارد و سرداب و زیرزمین از بخش‌های مختلف آن هستند. لازم به ذکر است که قدمت برج باستانی نمرود به زمان بابلی‌ها بازمی‌گردد و یکی از مهمترین میراث به‌جامانده از شهر باستانی بابل است.
مرقد کمیل بن زیاد نخعی
کمیل ابن زیاد یکی از یاران باوفا و شجاع امیرالمؤمنین علی (ع) و فرزندان ایشان بوده است. این فرد پس از شهادت آن حضرت، در کنار فرزند ایشان امام حسن (ع) و سپس امام حسین (ع) دلاوری‌ها و رشادت‌های بسیاری را انجام داده است و از مهمترین چهره‌های جهان تشیع محسوب می‌شود. اغلب ما ایشان را به واسطه‌ی دعای پرفیض کمیل می‌شناسیم؛ دعایی که امام علی (ع) به کمیل آموخت و بعد از آن به دعای کمیل شهرت پیدا کرد؛ این دعا، در ابتدا دعای خضر نام داشته است. آرامگاه کمیل در مسیر نجف به سمت کوفه در نزدیکی مسجد حنانه قرار دارد. در سفر به نجف، خواندن دعای پرفیض کمیل را در محضر ایشان از دست ندهید.
مسجد سهله
این مسجد مشهور نیز در نزدیکی مسجد کمیل قرار دارد و منتسب به امام دوازدهم حجت بن الحسن (ع) است. این مسجد در شرق نجف و در فاصله‌ی ده کیلومتری این شهر واقع شده است و روایات زیادی درباره فضیلت فراوان آن وجود دارد. همچنین در برخی روایات ذکر شده است که امام زمان (ع) بعد از ظهورشان در این مکان اقامت خواهند داشت. همچنین در این مسجد، بخش و صحن‌های مختلفی به نام‌های مقام امام صادق، مقام امام زمان، ادریس، خضر و ابراهیم وجود دارد.
سفر به نجف، هم زیارت و هم سیاحت
هرگز فکر نکنید که نجف فقط در حرم امام علی (ع) خلاصه می‌شود. هر چند که بارگاه ایشان مهمترین مکان مذهبی در نجف است، اما این شهر امکان زیارتی دیگری هم دارند که هم از نظر مذهبی و هم از نظر تاریخی بسیار حائز اهمیت هستند. در این مطلب فهرستی از مهمترین مکان های زیارتی نجف را در اختیارتان قرار دادیم و به شما گفتیم که علاوه بر حرم امیرالمومنین، در کدام یک از اماکن مذهبی این شهر به زیارت بپردازید.
شما چه تجربه‌ای از سفر به نجف دارید؟ کدام یک از اماکن زیارتی نجف حال و هوای متفاوت‌تر و خاص‌تری برای شما دارند؟
سوالات متداول درباره اماکن زیارتی نجف
اماکن زیارتی نجف کدام‌اند؟
حرم حضرت علی، مسجد سهله، مسجد ذی الکفل و قبرستان وادی السلام، از مهمترین بناهای زیارتی و مذهبی نجف هستند؟
آیا شهر نجف مترو دارد؟
این شهر در حال حاضر مترو ندارد، اما گفته می‌شود خطوط مترو نجف در ۳ خط در حال احداث است و در آینده نزدیک به بهره‌برداری خواهد رسید.
جاهای دیدنی حرم امام علی (ع) کدام‌اند؟
مسجد الراس، تکیه فرقه بکتاشیه و حسینیه صحن شریف از جمله اماکن دیدنی نجف هستند که در حرم امیرالمومنین (ع) قرار گرفته‌اند.
