جشن میانه پاییز | یادگاری از ایران باستان

آماده برگزاری جشن آغاز سرما شده‌اید؟ اصلا با فلسفه این جشن آشنا هستید؟ ما ایرانی‌ها از دوران کهن و در میانه‌ترین روز در پاییز، قرار بر این داریم تا ورود به روزهای سرد سال را جشن بگیریم؛ مراسمی که آن را تحت عنوان جشن میانه پاییز به شادی و مبارکی برگزار می‌کنیم.

فرهنگ کهن ایرانی، دایره‌المعارفی از جشن‌ها و آداب مختلف است و رویدادهای خجسته‌ای را در خود دارد. میانه پاییز نیز از همان مناسبت‌هایی است که حالا و با گذشت سالیان و قرن‌ها، هنوز هم زنده و پابرجاست.

در این مطلب از مجله گردشگری فلای تودی قصد داریم تا این جشن فرخنده و باستانی را مورد بررسی قرار دهیم.

همه چیز درباره تاریخچه جشن میانه پاییز

از ابتدا در میان ما ایرانیان، رسم بر این بوده که به مناسبت‌های مختلف دور هم جمع شویم و به شکرانه وجود و دارایی‌مان، قسمتی از داشته‌های‌مان را با دیگران تقسیم کنیم. سنتی که این روزها در نذری دادن تجلی پیدا کرده و در ایران باستان به آن گاهنبار می‌گفته‌اند.

گاهنبار از ترکیب دو کلمه «گاهان» و «بار» به وجود آمده و معنی آن، مجلس و انجمنی همگانی است. بر اساس یافته‌های تاریخی و متون کهن، این رسم به دوره پیشدادیان و جمشید شاه پیشدادی باز می‌گردد.

در فرهنگ ایران باستان، شش گاهنبار وجود دارد. بر اساس گاهنبار و آیین مَزدیسنیِ زرتشت، در هر عید به افتخار یکی از روزهایی که زمین آفریده شد، جشنی برپا می‌شود. این جشن‌ها معمولا تا پنج روز ادامه داشتند. جشن میانه پاییز هم یکی از همین اعیاد شش گاهان در فرهنگ ایران باستان به شمار می‌رود. بر اساس عقیده پیروان زرتشت، با شروع فصل سرما، خداوند هر چیزی که از زمین می‌روید را آفرید و این جشن، شکرانه‌ای بر این روز است.

در منابع زرتشتی از جشن میانه پاییز به عنوان گاهنبار «اَیـاثْـرِمَـه» یا «اَیـاثْـرِم» نیز نام برده شده است. ایاثرم، گاهان چهارم است که از اشتادروز (روز اشتاد) شروع می‌شود و در روز انیران یا انارم ^(۱) که آغاز خلق نباتات است؛ به پایان می‌رسد. این جشن در ۱۵ آبان، درست در میانه پاییز هر سال برگزار می‌شود. هر چند که برخی منابع، روز برگزاری این جشن را ۳۰ مهر یعنی ۲۱۵ اُمین روز از سال می‌دانند.

---

پانوشت

۱- انیران یا انارم به معانی مختلفی اشاره دارد اما در اینجا به معنای فرشته‌ای است که در آیین زرتشتی به عنوان موکل بر عقد و نکاح از آن یاد می‌شود.

آداب برگزاری جشن میانه پاییز

از دوران باستان در روز جشن میانه پاییز، زن و مرد و پیر و جوان گرد هم جمع می‌شوند و جشنی بر اساس همدلی و هم‌زبانی برپا می‌کنند. قدیم‌تر، این جشن با آداب مذهبی خاصی همچون خواندن نیایش‌هایی بر اساس آموزه‌های زرتشتی، شکرگزاری به دور از تفاوت‌ها و در نهایت، کمک به نیازمندان برگزار می‌شد.

ایرانیان از ابتدا معتقد بودند که فقیر و غنی با یکدیگر برابرند و برای نشان دادن آن در چنین ایامی، همه در کنار هم از یک غذا می‌خوردند و با هم این مناسبت را جشن می‌گرفتند.

با این که جشن میانه پاییز هنوز هم در محافل زرتشتیان با آداب باستانی برگزار می‌شود اما در حالت کلی، شکل انجام آن با گذشت قرن‌ها تغییر کرده است. البته عده‌ای معتقدند که جشن میانه پاییز، از زمان انوشیروان ساسانی، دچار تغییرات اساسی شد.

جشن میانه پاییز کجا برگزار می شود؟

جشن میانه پاییز هنوز هم بعد از گذشت قرن‌ها در مناطق مختلف ایران، مخصوصا در محافل و خانواده‌های زرتشتیان برگزار می‌شود. اما ثابت قدم‌ترین مردم ایران برای برگزاری این جشن، کرمانشاهی‌ها هستند.

مردم کرمانشاه در این روز به دور هم جمع شده، قربانی می‌دهند، غذای نذری می‌پزند و در میان مردم و نیازمندان پخش می‌کنند و دعایی نیک برای عاقبت به خیری می‌خوانند.

پیشنهاد می‌کنیم تا برای کسب تجربه‌ای تازه، حتما با خرید بلیط هواپیما کرمانشاه از فلای تودی در جشن میانه پاییز شرکت کنید.

سخن آخر…

فرهنگ غنی ایران، حاصل نگاه شگرف اجداد و تمایل درونی ما به خیر و نیکی از گذشته تا به حال است. جشن میانه پاییز و دیگر جشن‌های سنتی و مذهبی ما، بهانه‌ای برای اشاعه مهربانی در این مرز و بوم است. تکریم و توجه به آنها در کنار بهبود فرهنگی مدرن امروز، ایرانی اصیل، پیشرو و زیبا برای آیندگان این سرزمین می‌سازد.

حالا شما بگویید، تا به حال در جشن میانه پاییز شرکت کرده‌اید؟ تجربه خود را با ما و دیگر خوانندگان فلای تودی به اشتراک بگذارید.