جشن کریسمس | تاریخچه و آداب و رسوم

کریسمس همان جشن خوش و آب رنگیست که هر سال اواسط فصل زمستان برگزار می‌شود؛ درخت‌های کاج تزئین شده، ریسه‌های نورانی، پیرمرد مهربانی که لباسی قرمز به تن کرده، هدیه‌های هیجان‌انگیز و بوی شیرینی‌های داغ کره‌ای و زنجبیلی… کریسمس، جشن تولد عیسی مسیح است و هر ساله میلیون‌ها نفر در سراسر جهان آن را به عنوان شروع سال نو، جشن می‌‎گیرند. در ادامه با ما همراه باشید تا با این مطلب از مجله گردشگری فلای‌تودی، همه چیز را درباره جشن کریسمس و آداب آن یاد بگیرید.

کریسمس یعنی چه؟

وقتی صحبت از جشن کریسمس مهم و جذاب می‌شود، احتمالا این سوال به ذهنتان خطور کند که واژه کریسمس از کجا آمده و به چه معناست؟ کریسمس یکی از مقدس‌ترین روزهای سال برای مسیحیان و تولد عیسی مسیح است. چیزی که از این جشن کریسمس به نسل فعلی رسیده، ترکیبی از فولکلورها و آداب کلیسایی محسوب می‌شود و بیشتر جشنی بین‌المللی با درون مایه‌ مذهبی به شمار می‌آید. بسیاری جشن سال نو را با جشن کریسمس اشتباه می‌گیرند اما این دو جشن با هم متفاوتند. جشن کریسمس، جشنی نمادین برای بزرگداشت تولد حضرت مسیح است و سال نو، روز پایان سال قبل و آغاز سال نو محسوب می‌شود؛ شروع سال نو در فرهنگ‌های مختلف با یکدیگر تفاوت دارند.

واژه کریسمس از کجا آمد؟

ریشه لغوی کریسمس یعنی مراسم عشای ربانی در روز مسیح است که برای نخستین بار در سال ۱۰۵۰ میلادی وارد زبان انگلیسی قدیم شد. براساس مطالعات برخی از محققان نیز این واژه را مربوط به قرن ۱۳ میلادی می دانند، که تا پیش از آن به کریسمس، یول Yule گفته می‌شد.

تاریخچه کریسمس

از نظر تاریخی مطالعات نشان می‌دهد، که جشن کریسمس جایگزین جشن روز میلاد خورشید شکست ناپذیر است که به ان سول اینویکتوس نیز گفته می‌شد. این جشن تا پیش از کریسمس در امپراطوری رم برگزار می‌شده، اما پیش از جایگزین شدن جشن کریسمس روز ۱۷ دسامبر جشن ساتورنالیا را برگزار می‌کنند. پس از ظهور آیین مسیحیت به دلیل مشخص نبودن میلاد حضرت عیسی، ۲۵ دسامبر را در نظر گرفتند. این مراسم برای اولین بار در سال ۲۲۱ پس از میلاد به عنوان روز میلاد مسیح در نظر گرفته شده است.

همه چیز درباره کریسمس

برای بسیاری از اقوام اروپایی مثل مردم اسکاندیناوی، زمستان زمان شادی و پایکوبی محسوب می‌شده و جشن انقلاب زمستانی، بهانه‌ای برای قدردانی از بازگشت خورشید و پیش درآمدی باشکوه برای نزدیک شدن به موسم بهار بوده و هست. در این زمان، مردم اسکاندیناوی آتش روشن می‌کردند و دور آن جمع می‌شدند و تا سوختن آخرین قطعه چوب، جشن می‌گرفتند و این کار را بسیار خوش‌یمن می‌دانستند. با ظهور مسیحیت و کشمکش‌های مختلف پیروان این دین با هم، قرن‌ها برگزاری جشن کریسمس و شیوه برگزاری آن، محل بحث و جدل بود تا این که آمریکای نوین قرن ۱۹ این جشن را از یک کارناوال پر سروصدا به یک جشن خانواده‌محور تبدیل کرد.

آیا کریسمس واقعا تولد عیسی مسیح است؟

کریسمس جشنی بر پایه ارزش‌های مسیحیت است اما از آنجایی که تاریخ تولد حضرت مسیح کاملا مشخص نیست و هنوز هم در رابطه با زمان ولادت ایشان تردیدهای بسیاری وجود دارد، روز کریسمس، روز واقعی تولد حضرت مسیح نیست. هر چه بیشتر به تاریخ این جشن و پیدایش آن بنگریم، متوجه خواهیم شد که کریسمس یک جشن کاملا مذهبی نیست و تنها بهانه‌ای برای برابری بخش‌های مختلف جامعه و با هم بودن خانواده‌ها بوده است.

البته هنوز هم این جشن بزرگ و مهم محسوب می‌شود و هر کجای که باشید می‌توانید این روز مهم را جشن بگیرید. با رزرو هتل از سایت فلای تودی و سفر در ایام کریسمس، زیبایی‌ها و جذابیت‌های این جشن مهم را از نزدیک لمس کنید.

 تفاوت کریسمس و سال نو میلادی

کریسمس در واقع جشنی است که مسیحیان به مناسبت میلاد مسیح آن را گرامی می‌دارند. اما سال نو مراسمی است که به مناسبت پایان سال قبل و شروع سال جدید برگزار می‌شود. از همین رو بر خلاف تصور بسیاری از افراد کریسمس متفاوت از سال نو است. اما به دلیل تقارن این دو مناسبت با هم از تاریخ ۲۴ دسامبر تا ۲ ژانویه را ایام کریسمس می‌دانند. از همین رو جشن کریسمس طی این روزها برگزار می شود.

کریسمس در چه تاریخی برگزار می شود؟

مراسم در روز ۲۵ دسامبر هر سال توسط مسیحیان کاتولیک، پروتستان و ارتدوکس برگزار می‌شود. این جشن ۱۲ روزه است و تا ششم ژانویه ادامه دارد. کریسمس ۲۰۲۴ با روز ۱۱ دی ۱۴۰۲ مصادف شده است. بد نیست بدانید که مسیحیان برخی از کشورها مثل اوکراین و روسیه بر اساس گاهشمار یولیانی، روز هفتم ژانویه (۱۷ دی) را به عنوان کریسمس واقعی جشن می‌گیرند. همچنین، برخی از مسیحیان، جشن عید پاک را مهم ترین رویداد مسیحی می‌دانند اما به‌عنوان مثال کریسمس در آمریکا، مهم‌تر از سایر اعیاد تلقی می‌شود.

 کریسمس در چه کشورهایی است؟

پاسخ به این سوال را می توان، در تکاپوی مردم کشورهایی دید که این مراسم را برگزار می کنند. اغلب کشورهایی که به آیین مسیحیت گرایش دارند، مهد برگزاری جشن کریسمس هستند.

از نظر کاتولیک ها و پروتستان ها، ۲۵ دسامبر شروع کریسمس است اما ارتدوکس ها و مسیحیان روسیه، فلسطین و اوکراین ۷ ژانویه جشن کریسمس می گیرند.

کریسمس در کشورهای مختلف چگونه برگزار می شود؟

همانطور که می‌دانید جشن کریسمس در کشورهای مختلف بنا به آداب و رسوم آن‌ها برگزار می‌شود.

آداب و رسوم کریسمس در استرالیا

جشن کریسمس در استرالیا به این صورت است که خانواده‌ها در شب کریسمس دور هم جمع می‌شوند و به کودکان هدیه‌هایی از سوی بابانوئل اهدا می‌کنند. روز کریسمس هم خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند و در جشن‌های مختلفی که به این مناسبت برگزار شده، شرکت می‌کنند. رقص و مهمانی پایه ثابت جشن‌های سال نو میلادی است.

استرالیایی ها روز بعد از کریسمس را باکسینگ دی می‌نامند. به این معنا که خانواده‌ها در این روز جشن می‌گیرند و هدایایی را به نشانه تشکر برای فروشنده‌ها، مغازه‌ها، پستچی یا هر کسی که در طول سال به آن‌ها کمک کرده اهدا می کنند. آمریکایی‌ها به روز باکسینگ دی، جمعه سیاه می‌گویند. علاوه بر این دو رویداد مهم ورزشی کریکت و نیز قایقرانی که سالانه است، در شهرهای ملبورن و سیدنی برگزار می‌شود.

آداب و رسوم کریسمس در انگلستان

جشن کریسمس برای انگلیسی‌ها، بسیار محبوب است. روز قبل از کریسمس خانواده‌ها آماده تزیین و آماده‌سازی درخت کریسمس می‌شوند. پس از آن کودکان برای بابانوئل نامه می‌نویسند و خواسته‌های خود را بیان می‌کنند. هدیه به کودکان از طرف بابانوئل یکی از بخش‌های جذاب این جشن است که در بسیاری از انیمیشن‌های خارجی آن را دیده‌ایم.

آداب و رسوم کریسمس در فرانسه

کریسمس برای فرانسوی‌ها در روز ۵ دسامبر آغاز می‌شود که طی آداب و رسوم خود در این روز عید نیکولاس را برگزار می‌کنند. اما در روز جشن کریسمس ناقوس کلیساها به صدا در می‌آید و مردم سرود نوئلز را به فرانسوی می‌خوانند. بوچه نوئل سنتی یکی از غذاهای سنتی فرانسه است که به مناسبت کریسمس پخته می‌شود. بوچه نوئل کیکی پر شده از باتر کریم با لوگوی یول است.

کریسمس در آمریکا

آمریکایی‌ها برای جشن کریسمس اهمیت زیادی قایل هستند. آن‌ها در این ایام به دید و بازدید و جشن و پایکوبی می‌پردازند. درخت کریسمس را در خانه‌های تمام آمریکایی‌ها در این مراسم می‌بینید. خرید، خواندن سرود، اهدای کارت تبریک، پخت شیرینی‌های مخصوص کریسمس، آویزان کردن جوراب کریسمس، راه‌اندازی بازارچه‌های کریسمس و… از مهمترین کارهایی است که آمریکایی‌ها در این ایام انجام می‌دهند.

کریسمس در چین

جشن کریسمس برای چینی‌ها نیز بسیار مهم است. اگرچه مسیحیان در چین تعداد کمی هستند اما جشن “شنگ دان جیه” به معنی جشنواره مقدس خانه برگزار می‌شود. در این روز مسیحیان چین درخت کریسمس را که به آن درخت نور می‌گویند، تزیین می‌کنند تا آماده برگزاری جشن شوند.

کریسمس در ایران به چه شکلی است؟

در ایران نیز جشن کریسمس مصادف با ۲۵ دسامبر برگزار می‌شود. نمادهای معروفی مانند درخت کریسمس، هدایا و جوراب‌های مخصوص کریسمس، بابانوئل، خوراکی‌ها و غذاها، خوراک بوقلبون، نان زنجبیلی، آبنبات‌های عصایی، کوکی‌های کریسمسی در تمام خانه‌ها یافت می‌شود. شهرهای تهران و اصفهان که محله‌هایی ارمنی نشین دارند، در میان دیگر شهرها بیشتر حال و هوای کریسمس به خود می‌گیرد. محله جلفا اصفهان، محله مجیدیه، نارمک و ونک تهران محله‌های معروفی هستند که در ایام کریسمس می‌توانید، از دیدن آن لذت ببرید.  

بابانوئل از کجا آمد؟

پیرمردی مهربان با لبخندی گرم که لباسی قرمز با سرآستین‌های پشمین سفید به تن و کلاهی قرمز رنگ با منگوله‌ای سفید و نرم به سر دارد. در حالی که کیسه‌ای پر از هدایا بر پشت اوست، بر ارابه‌ای پرنده که چند گوزن شمالی آن را به پشت می‌کشند، سوار می‌شود. این تصویر بابانوئل در ذهن همه ما است.

بابانوئل، لقبی است که قدیسی به نام سنت نیکولاس با آن شناخته می‌شود. نیکلاس از آن دسته انسان‌های نیک روزگار بوده که بیشتر داستان زندگی او در عبادت، کمک و مهربانی به مردم خلاصه می‌شود. از طرفی دیگر، فردی به نام بابانوئل، مردی ثروتمند بود که تمام دارایی‌های خود را به فقرا و افراد نیازمند بخشید.

نیکلاس، با تقبل هزینه جهیزیه سه دختر، آن‌ها را از اتفاقات ناگواری که در انتظارشان بود، نجات داد. او سکه‌ها را داخل جوراب می‌گذاشت و آن را از طریق دودکش منزل این دخترها، به دستشان می‌رساند. جهیزیه دو دختر بزرگ‌تر به این شکل تهیه شد تا این که پدر دخترها، به انتظار نشست و بالاخره با نیکلاس دیدار کرد. با این که او از پدر دخترها درخواست کرد که هویت او را برملا نکند اما بعد از مدتی آن مرد داستان نیکولاس را برای همه بازگو کرد.

از آن زمان به بعد، مردم از ترکیب شخصیت این دو نفر، کاراکتری به نام بابانوئل به وجود آوردند و هر زمان که کسی به صورت ناشناس کمکی می‌کرد، آن را به بابانوئل نسبت می‌دادند. به این صورت، شخصیت تلفیقی بابانوئل وارد فرهنگ عامه مردم شد و از آن زمان به بعد، هر سال در ایام خاصی مثل جشن کریسمس به شکل پر رنگی از آن یاد می‌شود.

رسم های که در کریسمس باید رعایت کرد

همه ما تا حدودی درباره کریسمس، اطلاعات داریم. در این روز، در هر خانه یک درخت نراد یا کاج را تزئین می‌کنند، غذاهایی مخصوص می‌خورند، منتظر بابانوئل می‌شوند و به یکدیگر به این بهانه کادویی به رسم یادبود هدیه می‌دهند. اما آداب برگزاری جشن کریسمس فراتر از این حرف‌هاست. در ادامه رسوم کریسمس را با هم بررسی می‌کنیم.

برگزاری جشن ظهور و آداب آن

بسیاری از مسیحی‌ها، از ۴ هفته و ۴ یکشنبه قبل از رسیدن کریسمس با رفتن به کلیسا و خواندن موسیقی مخصوص مذهبی، روزه گرفتن و شمع روشن کردن، به استقبال کریسمس می‌روند. در جشن ظهور، آداب خاصی اجرا می‌شود و تمامی کلیساها برای پذیرایی از مردم آماده‌اند. در این جشن، شمع‌هایی که روی آنها چهار خط حک شده (به نشانه چهار یکشنبه قبل از کریسمس) را از شب قبل از کریسمس روشن می‌کنند و باقی مانده‌های آن را روز بعد می‌سوزانند.

نکته جالب دیگری که درباره جشن ظهور وجود دارد، تزئینات کلیسا برای این جشن است که کاملا به رنگ بنفش و آبی، تغییر رنگ می‌دهند. البته بعضی از کلیساها، به خاطر بزرگداشت حضرت مریم، کلیسا را با رنگ‌ مریم گلی تزئین می‌کنند.

تزئینات مخصوص کریسمس

تزئینات کریسمس، کاملا منحصربه‌فرد و خاص هستند؛ طرحی از آمیختگی طبیعت با سمبل‌های زیبای انسانی. این تزئینات شامل موارد زیر می‌شوند:

گوی‌های تزئینی: گوی‌های سبز، نماد طبیعت، گوی‌های قرمز نمادی از خون مسیح و گوی‌های طلایی، سمبلی از ثروت هستند.

حلقه پشت در: مردم در این ایام پشت درهایشان، حلقه‌ای گیاهی و سر سبز به یاد تاج عیسی مسیح می‌آویزند، جوراب‌هایی از شومینه برای دریافت کادو از بابانوئل آویزان می‌کنند، درختی به یاد نیاکان خود در گوشه‌ای از خانه قرار می‌دهند و پای آن، هدیه‌ای برای عزیزانشان می‌گذارند.

درخت کریسمس: از مهم‌ترین رسم هایی که در جشن کریسمس وجود دارد باید رعایت کرد و اغلب ما با آن آشنا هستیم، تزئین درخت کریسمس است. از آنجایی که درخت یکی از نمادهای مهم و همیشه سبز این جشن است،

از درخت‌های همیشه سبزی مثل کاج برای درخت کریسمس استفاده می‌شود. درخت کریسمس را با استفاده از گوی‌های رنگی شیشه‌ای، ریسه‌های نور، روبان‌های سبز و قرمز، آبنبات‌های عصایی و شیرینی‌های زنجبیلی و تک ستاره‌ای به عنوان نمادی از تولد حضرت مسیح، تزئین می‌کنند. از این که اولین بار درخت کریسمس چه زمان و توسط چه کسی استفاده شده، اطلاعاتی در دست نیست اما به هر حال این درخت هیچ وقت از تزئینات مخصوص این جشن حذف نمی‌شود.

سرود کریسمس

کریسمس، عیدی پر از موسیقی‌ است؛ سرودهایی مذهبی که توسط اسقف‌های اعظم سروده شده‌اند یا موسیقی‌های مدرنی که نسل جدید به افتخار آن سروده‌اند. جینگل بلز (Jingle Bells)، ونی ردمپتور جنتیوم (Veni redemptor gentium) به معنای من نجات دهنده هستم یا کود ناتوس اکس پرنتیس (Corde natus ex Parentis) به معنای تولد یافته از قلب خانواده، بعضی از معروف‌‌ترین سرودهای مخصوص کریسمس هستند.

غذا‌های سنتی شب کریسمس

به بخش خوشمزه غذاها و خوراکی‌های جشن کریسمس می‌رسیم. خوراکی های که در مراسم کریسمس وجود دارد از کشوری به کشور دیگر متفاوت است، اما خوراکی‌ها و شیرینی‌هایی مثل نان زنجبیلی، کیک میوه‌ای ، پودینگ، کلوچه، دسری به نام بوش دو نوئل (Bûche de Noël)، خوراک بوقلمون، نان اِگ‌ناگ (Eggnog) و آبنبات‌های عصایی، بسیار پرطرفدارند.

هدیه های کریسمس

در جشن کریسمس هر کسی بنابر خواست خود، هدیه‌ای به عزیزانش می‌دهد. البته با دیدی سنتی‌تر، باید بگوییم که هدیه دادن وسایلی مثل نان، نعنا و طلا به عنوان هدیه کریسمس، بسیار خوش‌یمن تلقی می‌شود.

نمایش تولد مسیح

یکی از دیگر کارهایی که جزئی از آداب برگزاری جشن کریسمس به حساب می‌آید؛ برگزاری نمایش تولد عیسی مسیح است. در این نمایش که بیشتر در کشورهایی مثل اسپانیا، آلمان، مکزیک و فرانسه اجرا می‌شود، صحنه تولد عیسی مسیح را بازسازی می‌کنند.

خرافات عجیب در کریسمس

درباره جشن کریسمس، داستان‌های جالبی وجود دارد. برخی از آنها خرافه و برخی دیگر، داستان‌هایی جالب برای شنیدن هستند. در ادامه بعضی از جالب‌ترین داستان‌ها و خرافه‌ها درباره این جشن را با هم می‌خوانیم.

• اگر کسی در روز کریسمس به دنیا بیاید؛ او بسیار فردی بسیار خوش شانس خواهد بود.
• تزئینات کریسمس را قبل از روز دوازدم جمع نکنید! در غیر اینصورت، تا پایان سال بدشانسی با شما خواهد بود.
• در روز کریسمس به کسی کفش هدیه ندهید چون ممکن است که او با همان کفش‌ها شما را ترک کند!
• یکی از آداب و رسوم عجیب کریسمس در کشورهای مختلف این است که اگر می‌خواهید سالی عالی را سپری کنید، روز کریسمس به هر خانه‌ای که می‌روبد با صدای بلند بگوید: سلام پدر کریسمس!
• شب قبل از کریسمس یک سیب بخورید و کل سال را سلامت باشید.
• در شب کریسمس، گیاه خاس در خانه نگه دارید. با این کار، ارواح ناپاک و جادوگران از شما دور می‌مانند.
• شب قبل از کریسمس، شمع روشن کنید و نگذارید که تا روز جشن خاموش شود زیرا بدشگون است.

آداب و رسوم عجیب کریسمس در کشورهای مختلف

در کنار آداب و رسوم مختلفی که مردم کشورهای مختلف دارند، برخی از رسوم عجیب بیشتر به چشم می آید. البته این آداب و رسوم در هر کشوری تفاوت دارد، که در ادامه با آن آشنا می شوید:

اوکراین: استفاده از تارعنکبوت روی درخت کریسمس به عنوان نماد خوشبختی و ثروت است که براساس داستان های قدیمی در خانه فرد فقیری عنکبوت افسانه ای تار می تند و وقتی صبح روز بعد از کریسمس بیدار می شوند، تمام تارها طلا شده است.

ایسلند: یول کت گربه ای است که در زمستان سرگردان است و به دنبال کسانی است که لباس عید نخریده اند. از همین و در این کشور خرید لباس شب عید مهم است.

اتریش: در این کشور بابانوئل برخلاف تصوراتی که پیرمرد مهربانی است، در این کشور بابانوئل کاراکتر کرم گوس است که کودکانی که در طول سال بد بوده اند را مجازات می کند.

اسپانیا: عروسک های چوبی تئونادال که از کنده درختان ساخته شده در خانه ها قرار می دهند و کودکان بر این باوند که تئونادال هدیه کریسمس برای آن ها آورده است.

ژاپن: ژاپنی ها بر خلاف مردم دیگر کشورها به جای بوقلمون، یا هر غذای دیگری مرغ سوخاری سرو می کنند.

آفریقای جنوبی: در این کشور مردم در روز کریسمس کرم ابریشم سرخ شده می خورند.

ایتالیا: در این کشور به جای بابانوئل، ساحره ای به نام بیفانا به کودکان هدیه می دهد. اگر بچه ها در طول سال خوب باشند آبنبات و کادو هدیه می گیرند اما اگر بد باشند زغال سنگ به آن ها می دهد.

آرزو کنید …

کریسمس حالا جشنی بدون مرز و بهانه‌ای برای شادی و با هم بودن است. در این جشن برابری موج می‌زند و زندگی به گرمی به همه سلام خواهد کرد. می‌گویند که آرزوهای شب کریسمس برآورده می‌شوند؛ پس در هر کجا که هستید برای زمین، صلح و فردایی روشن آرزو کنید. جشن کریسمس در همه جای جهان و از جمله ایران هم برگزار می‌شوند و می‌توانید با سفر در تعطیلات کریسمس، این‌بار کریسمس را متفاوت‌تر از همیشه تجربه کنید.

شما کریسمس را جشن می‌گیرید؟ تجربه خود را با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول درباره جشن کریسمس