چهارشنبه سوری در شهرهای ایران چگونه برگزار می‌شود؟

یکی از آداب و رسوم کهن و قدیمی مردم ایران زمین، برگزاری جشن چهارشنبه سوری است. چهارشنبه سوری، یک جشن بهاری است که پیش از رسیدن نوروز در آخرین سه شنبه سال خورشیدی با برافروختن آتش، پریدن از روی آن و مراسمی دیگر برگزار می‌شود. واژه «چهارشنبه سوری» از دو واژه «چهارشنبه» که نام یکی از روزهای هفته و «سوری» که در زبان و ادبیات فارسی و برخی گویش‌های ایرانی به معنی سرخ و جشن است گرفته شده و برگزاری آن به قرن‌ها پیش و دوران ایران باستان باز می‌گردد. اما اگر می‌خواهید بدانید جشن چهارشنبه سوری در شهرهای ایران چگونه برگزار می شود، با مجله گردشگری فلای‌تودی همراه شوید. 

برگزاری جشن چهارشنبه سوری در شهرهای ایران

در آن زمان مردم برای دفع شر، بلا و برآورده شدن آرزوهایشان در شب آخرین چهارشنبه سال مراسمی را اجرا می‌کردند و از آنجایی که آتش برای زرتشتیان و مردم ایران باستان مقدس است یکی از مهمترین مراسم آن روشن کردن آتش و پریدن از روی آن بود که هنگام پریدن از روی آن ترانه «زردی من از تو، سرخی تو از من» را می‌خواندند.

از دیگر مراسمی که در چهارشنبه سوری برگزار می‌شد خوردن آجیل مشکل گشا، کوزه شکنی، قاشق زنی، فال گوشی و شال انداختن بود. در برخی شهرهای ایران با توجه به فرهنگ و سنت‌های مختلف علاوه بر برگزاری جشن چهارشنبه سوری و مراسم اصلی آن، آیین‌ها و مراسمی دیگر نیز برگزار می‌شود که ما در این مقاله شما را با تعدادی از آنها آشنا می‌کنیم.

چهارشنبه سوری در شیراز | از غذاهای سنتی تا فال حافظ

شاید بتوان جشن چهارشنبه سوری را حتی بخشی از معرفی جاهای دیدنی شیراز دانست. در شیراز هنگام غروب رسم است که هفت یا سه کپه خار تهیه می‌کنند، آن‌ها را آتش زده و از روی آن می‌پرند و هنگام پریدن جمله معروف این جشن یعنی «زردی من از تو، سرخی تو از من» را می خوانند و در کنار آن یک سبو یا کوزه سفالی کهنه را می‌شکنند. همچنین با توجه به ارادتی که شیرازیان به حافظ دارند، در چهارشنبه آخر سال دور هم جمع می‌شوند و از دیوان حافظ فال می‌گیرند که به آن «فال دوره» می‌گویند.

فال گوش ایستادن نیز نزد زنان شیرازی مرسوم است و زنان یا دخترانی که بخواهند فال گوش بایستند، چادر سر کرده، نیت می‌کنند و در گوشه‌ای از کوچه می‌ایستند و بر اساس صحبت‌های عابرین تفال می‌زنند. از دیگر مراسم مردمان شیراز خوردن آجیل معروف به «آجیل شیرین» و پختن آشی به نام «آش ابودردا» است. همچنین در چهارشنبه سوری ریختن «کندر و اسفند» در آتش که آن را در شیراز «بوخوش» گویند، مرسوم است.

در شیراز رسم است که دختران دم بخت در جشن چهارشنبه سوری برای بخت‌گشایی به زیارت شاهچراغ می‌روند. از رسوم کهن چهارشنبه سوری در شیراز می‌توان به این رسم اشاره کرد که دختران دم‌بخت در شب چهارشنبه سوری ابریشم هفت رنگ به کمر می‌بستند و صبح روز چهارشنبه کودک نابالغ گره ابریشم را باز می‌کرد، به این نیت که گره از بختشان باز شود.

چهارشنبه سوری در رشت | پریدن از روی آتش و قاشق‌زنی

رشت فقط شهر باران، جاذبه های تاریخی یا میدان شهرداری با تم سنت پتزبورگ نیست؛ رشت شهر فرهنگ هاست! رشت نیز مانند سایر شهرهای ایران علاوه بر مراسم اصلی جشن چهارشنبه سوری مثل آتش روشن کردن و پریدن از روی آن، خوردن آجیل، قاشق زنی و فال گوش؛ مراسم خاص خود را نیز دارند. مردم رشت در این شب باید حتما اسپند، کندر، گلاب و شمع در خانه داشته باشند تا اسپند و کندر را دود و شمع را به نیت روشنایی روشن کنند و گلاب را به صورت خود بزنند.

همچنین در این شهر خاکسترهای آتش‌افروز شب چهارشنبه‌ سوری را صبح چهارشنبه پای درخت‌ها می‌ریزند و اعتقاد دارند که با این روش درختان بارور می‌شوند. از دیگر رسوم مردم رشت این است که دختران دم‌بخت را غروب چهارشنبه‌سوری با جارو می‌زنند و از خانه بیرون می‌کنند به امید اینکه سال بعد ازدواج کنند.

چهارشنبه سوری در مشهد | شکستن کوزه و دوری از بلا!

از جاهای دیدنی مشهد و اطراف آن که بگذریم، فرهنگ این شهر نیز بخشی از هویتش را شکل می‌دهد. از رسوم شهر مشهد در چهارشنبه سوری جمع کردن هیزم برای آتش است و نزدیک غروب آفتاب هفت بوته آتش در کوچه یا حیاط خود گذاشته و پیر و جوان از روی آن می‌پرند، پس از آن باید آتش تا آخر بسوزد و خاکستر شود سپس اعضای خانواده خاکستر آن را سر کوچه‌ می‌ریزند تا باد آن را ببرد.

از دیگر مراسم مردم مشهد کوزه شکستن ‌است. در این رسم مردم ظرف‌های کهنه و کوزه‌های جرم‌ گرفته خود را به پشت بام می‌برند و می‌شکنند و یا مقداری نمک به نشانه بدبختی، مقداری زغال به نشانه سیاه‌روزی و یک سکه به نشانه تنگدستی را در یک کوزه می‌ریزند و آن را به یکی از اعضای خانواده می‌دهند تا از بالای پشت‌بام به کوچه بیندازد و بگوید: «درد و بلای خانه را ریختم در کوچه».

چهارشنبه سوری در سنندج | آتش زدن جارو و شال اندازی

مراسم چهارشنبه‌سوری را می‌توان به عنوان یکی از جاذبه‌ های سنندج معرفی کرد. در سنندج بعد از روشن کردن آتش، یک جارو را داخل کوزه سفالی قرار داده و آن را نیز آتش می‌زنند و مقداری اسپند در آن می‌ریزند و کوزه و جارو را از خانه بیرون می‌گذارند، مردم سنندج اعتقاد دارند کسی که این کار را می‌کند نباید به پشت سر خود نگاه کند و یا جرقه‌هایی کوچک از آتش را به داخل خانه می‌اندازند و معتقدند که این کار استحکام خانواده را بیشتر می‌کند.

یکی دیگر از مراسم شهر سنندج شال‌اندازی است، بدین ترتیب که یکی از اعضای خانواده از بالای پشت‌بام شالی بلند را به درون خانه آویزان می‌کند و دیگر اعضای خانه هدیه‌ای را به شال می‌بندند و یا آن را پر از آجیل و میوه می‌کنند سپس شال را از پشت بام بالا می‌کشند. در روستاهای سنندج اگر هوا مساعد باشد مردم دسته جمعی به دشت و صحرا می‌روند و مراسم اصلی سنندج که رقص محلی کردستان (هه لپه ر کی) را  اجرا می‌کنند.

کوتاه کردن چند تار مو به قصد دور کردن ناراحتی‌های سال قبل نیز از دیگر مراسم سنندج است. مثلا مادرها با خود قیچی به همراه می‌برند تا چند تار مو از سر فرزندان خود کوتاه و دور بیندازند؛ زیرا اعتقاد دارند این کار باعث می‌شود تا درد و ناراحتی‌های سال کهنه از بین بروند و به سال جدید منتقل نشوند.

چهارشنبه سوری در تبریز | پریدن از جوی آب و خرید در بازار!

در تبریز صبح روز چهارشنبه سوری جوانان پیش از طلوع آفتاب به کوچه می‌رفتند و هفت بار از روی جوی آب می‌پریدند و در همان حال ترانه «آتیل ماتیل چهارشنبه آینا تکین بختیم آچیل چهارشنبه» را می‌خواندند. تبریزیان در این جشن به روی هم آب یا گلاب می‌پاشند و حتی از پشت‌بام خانه‌ها بر سر عابرین نیز آب می‌ریختند و اعتقاد داشتند این کار، زندگی را با سعادت می‌کند.

از دیگر مراسم تبریز این بود که مردم همراه اعضای خانواده عصر روز سه‌شنبه برای خرید به چهارشنبه بازاری می‌رفتند و شیرینی، میوه خشک و آجیل می‌خریدند که به آن آجیل، «چهارشنبه یمیشی» که ترکیبی از مغز گردو، بادام، فندق، کشمش و نخود بود می‌گفتند. از دیگر مراسم تبریز این بود که پدر و مادر تازه عروس‌ها، «چهارشنبه لیق» که از پارچه، پیراهن برای داماد، آجیل چهارشنبه سوری تشکیل می‌شد را برایش می‌فرستادند.

همچنین شب چهارشنبه سوری در پشت‌بام‌ها، آتش روشن می‌کردند و هنگام پریدن از روی آن ترانه «زردی من از تو سرخی تو از من» را به زبان ترکی می‌خواندند. مردم تبریز به رسم قدیم همچنان بعضی از این مراسم را اجرا می‌کنند اما بعضی از آنها به دست فراموشی سپرده شده است. مراسم چهارشنبه سوری را می‌توان بخشی از جاذبه های تبریز دانست که نباید در سفر به این شهر از دست بدهید.

چهارشنبه سوری؛ آیینی از گذشته های دور

جشن چهارشنبه سوری هر ساله پیش از آغاز نوروز در سرتاسر ایران برگزار می‌شود. هر شهر و دیاری در این کشور رسم و رسوم خود را برای این روز دارد و سال‌هاست که این آیین را حفظ کرده است. از گذشته تا به امروز، چهارشنبه سوری بهانه‌ای برای دور هم بودن و شادی کردن شده تا خانواده‌ها، دوستان و آشنایان را کنار هم جمع کند. شما می‌توانید با خرید بلیط هواپیما ، بلیط قطار یا حتی اتومبیل شخصی خود راهی این شهرها شوید و با آداب و رسوم مردم آن در این روز آشنا شوید.

آداب و رسوم شهر شما برای چهارشنبه سوری چیست؟ با خوانندگان ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول درباره جشن چهارشنبه سوری در شهرهای ایران