آتشکده اسپاخو، یکی از قدیمی‌ترین آثار باستانی خراسان شمالی در محور بجنورد به جنگل گلستان و در قسمت جنوبی روستای اسپاخو بر روی تپه‌ای در دامنه جنگل‌های کاج و سرو و سوزی برگ ارس قرار دارد. باستان‌شناسان طبق کاوش‌ها و اسناد کشف شده، این آتشکده را مربوط به دوران ساسانیان تخمین زده‌اند. همچنین در اطراف روستا و آتشکده اسپاخو، قبرستانی وجود دارد که از نظر نحوه دفن و مقبره‌سازی با تدفین مسلمانان تفاوت دارد و قبرها به صورت خانوادگی است و این شواهد حاکی از آن است که اقوام خاصی از زرتشتیان در این منطقه زندگی می‌کردند و این بنای تاریخی مربوط به آنها است.
واژه اسپاخو، برگرفته از واژه «هسپ» یا «اسپ» که نامی کهن و از دوران حکومت پهلوی و کلمه اخو به معنی پرورش اسب است و دلیل نامگذاری هم این بوده که این منطقه در گذشته محل پرورش اسب بوده است. بومیان این منطقه آتشکده اسپاخو را با نام کلیسا نیز می‌شناسند اما در بررسی‌های صورت گرفته توسط باستان‌شناسان هیچ مدرکی که نشان‌دهنده حضور مسیحیان در این آتشکده باشد پیدا نشده است.
در مورد بجنورد بیشتر بخوانید
در ساخت آتشکده اسپاخو از لاشه سنگ، ملات ساروج و تیرهای چوبی کوچک استفاده شده است و معماری این آتشکده الگو گرفته از ترکیب گنبد و ایوان است که در معماری بسیاری از بناهای دوران تاریخی و اسلامی دیده می‌شود. آتشکده اسپاخو دارای محرابی دایره‌ای شکل، آتشدان و سقفی گنبدی با روزنه‌هایی برای خروج دود است.
ورودی این معبد ورودی از دو قسمت طاق و پایه تشکیل شده که طاق به شکل نیم دایره بر روی پایه‌ها قرار گرفته است که به این نوع ترکیب اصطلاحا «طاق‌های جاکلیدی شکل» می‌گویند. فضای داخلی آتشکده نیز مربعی شکل بوده و دارای سه ورودی از بخش‌های شمالی، جنوبی و شرقی است. از مهمترین ویژگی‌های معماری آتشکده اسپاخو، وجود دو پنجره کور در نمای شمالی و جنوبی ایوان است.
آتشکده اسپاخو سال ۱۳۴۵ توسط یک تیم باستان‌شناسی، شناسایی و در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. در آخر بد نیست تا سری به مطلب بیرجند، بروجرد، بجنورد بزنید تا یکبار برای همیشه با تفاوت های این ۳ شهر شبیه به هم آشنا شوید.
بیشتر بخوانید:
